عزت نفس یا اعتماد به نفس؟!

گاهی دو واژه عزت نفس (Self-esteem) و اعتماد به نفس (Self-confidence) به جای یکدیگر بکار می روند، درحالیکه این دو واژه ویژگی انسانی مرتبط با هم اما کاملا متفاوت را توصیف می کنند. این دو واژه می توانند در کنار هم قرار بگیرند، زیرا فردی که عزت نفس بالایی دارد می تواند اعتماد به نفس بالایی نیز داشته باشد، اما قطعا همیشه اینطور نیست. برای تفکیک و تشخیص این دو بهترین فرد روانشناس خوب در اصفهان می باشد که میتواند با توجه به خصوصیات اخلاقیی فرد میزان عزت نفس و اعتماد به نفس را در فرد شناسایی کند.

در این مقاله ابتدا به تعاریف این دو واژه و نخست به بررسی کلمه عزت نفس می پردازیم.

عزت نفس یعنی: باور داشتن به خود، احترام به نفس
عزت نفس یعنی: اعتماد داشتن به ارزشها و توانایی های خود
عزت نفس یعنی: احترام به خود: اعتماد داشتن به شایستگی های خود به عنوان یک فرد
عزت نفس یعنی: داشتن احساس اعتماد و رضایت به خود
عزت نفس یعنی: احساسات یا عقاید شخصی فرد به خود
عزت نفس یعنی: افتخار کردن به خود، احترام گذاشتن به نفس
عزت نفس یعنی: احساس احترام واقع گرایانه به خود یا داشتن تصور مطلوب از خود
عزت نفس یعنی: داشتن عقیدۀ خوب در مورد خود، خود خوشنودی
عزت نفس یعنی: عزیر شمردن خود، افتخار کردن به خود

کلمه عزت نیز به معنی ارجمندی، احترام، بزرگی و ارزش گذاشتن می باشد. اینکه خودتان را چگونه می‌بینید و چه تصوری از خودتان دارید یا بهتر بگوییم: عزت نفس یعنی اینکه خودتان را چقدر دوست می‌دارید و چقدر به خودتان روی خوش نشان می‌دهید.

عزت نفس در مورد چگونگی ارزیابی کردن خودمان است. ما اغلب خودمان را با دیگران مقایسه می کنیم. شیوه ای که ما خود را در ذهنمان ارزیابی می کنیم بر روی احساسی که از خودمان داریم تأثیر می گذارد. مثلا، اگر باور داشته باشیم که به نوعی از دیگران کمتر هستیم، ممکن است احساس کنیم نیاز داریم دیگران را راضی نگه داریم، مطیع خواسته های دیگران باشیم، سعی کنیم کامل باشیم، بد خلق و خو باشیم یا احساس افسردگی کنیم، اغلب احساس گناه کنیم و یا حتی ممکن است احساس کنیم باید ثابت کنیم که ما از دیگران بهتر هستیم. آیا ما هم به اندازه دیگران موفق، جذاب، دوست داشتنی و باهوش هستیم؟ یا خودمان را در این زمینه ها کمتر از دیگران می دانیم؟ همه این موارد نشانه هایی از عزت نفس کم در ما هستند.

ویژگی های عزت نفس سالم

ما باید از خودمان مراقبت کنیم، به عنوان مثال خوردن غذاهای مناسب و خوابیدن به اندازه کافی. می توانیم وقتی غمگین و اندوهگین هستیم، با روش های سالم خودمان را خوشحال کنیم. ما از وضعیت مالی خود مراقبت می کنیم و بدهی های احمقانه برای خود درست نمی کنیم. بطور کلی می توان گفت که داشتن مهارتهای مراقبت از خود از نظر احساسی، فیزیکی، فکری و مالی نشانه داشتن عزت نفس سالم می باشد.

• ارزش گذاری و مدیریت زمان خود
• روشن و شفاف بودن در مورد کارهایی که می خواهیم و نمی خواهیم برای دیگران انجام دهیم
• توانایی بله و نه گفتن هر زمان که می خواهیم
• توانایی تعریف و هدایت خود
• وجود مرزهای مشخص بین خود و دیگران
• توانایی تجربه لذت
• پذیرش کمبودهایمان – ارزیابی واقع بینانه خود
• پذیرش مهارت ها و صلاحیت های مان
• تمایل به پذیرش مسئولیت در قبال احساسات مان
همیشه به یاد داشته باشیم که احساس ما در مورد خودمان وابسته به ظاهر، ثروت، وضعیت یا روابط مان نمی باشد.

تعریف اعتماد به نفس
اعتماد به نفس، دیدن خود به عنوان فردی توانا باکفایت دوست داشتنی و منحصر به فرد با توجه به در نظر گرفتن تفاوتهای فردی می باشد. به عبارت دیگر، اعتماد به نفس یعنی احساس و شناختی که از توانایی ها و محدودیت های درونی و بیرونی خود داریم. شکل گیری اعتماد به نفس در دوران کودکی با حمایت والدین از فرزندانشان به طور موثر شکل می گیرد.

این کلمه از کلمه‌ی لاتین «fidere» به‌معنی «اعتمادداشتن» ریشه گرفته است. در بسیاری موارد، افرادی که در حوزه‌ی خاصی به مهارت و تخصص دست می‌یابند، در همان حوزه از اعتماد بنفس بالاتری برخوردار می‌شوند. اعتماد بنفس کلیِ فرد نیز به‌موجب موفقیتش بهبود پیدا می‌کند. گاهی ممکن است فرد در حوزه‌‌ای خاص احساس اعتماد بنفس کند، اما در حوزه‌ای دیگر ابدا چنین حسی نداشته باشد.

آبراهام مازلو، روان‌شناس برجسته‌ی امریکایی، تأکید می‌کند که باید بین اعتماد بنفس به‌عنوان نوعی ویژگی شخصیتیِ کلی، و اعتماد بنفس درمورد مهارت‌‌‌ها یا توانمندی‌های خاص تمایز قائل شد. به اعتماد بنفس درمورد مهارت‌ها و توانمندی‌ها «خودکارآمدی» نیز گفته می‌شود: باور به موفقیت در انجام کاری خاص یا رویارویی با موقعیت‌های چالشی. تفاوت خودکارآمدی با اعتماد بنفس به‌عنوان نوعی ویژگی شخصیتی کلی، در اینجاست که: مثلا برخی افراد در انجام مهارت‌هایی مانند خوانندگی یا تدریس از خودکارآمدی بالایی برخوردارند، اما از اعتماد بنفس به‌عنوان نوعی ویژگی شخصیتی کلی بی‌بهره‌اند. حتی برعکس این قضیه نیز امکان‌پذیر است.

ویژگی افراد دارای اعتماد به نفس
افراد دارای اعتماد به نفس ابتکارات واقع گرایانه دارند حتی وقتی که بعضی از انتظاراتشان برآورده نمی شود دیدگاه مثبتشان را حفظ می کنند و خودشان را قبول دارند. افراد با اعتماد به نفس ریسک رد شدن از طرف دیگران را قبول می کنند به خاطر اینکه به تواناییهای خود اعتماد دارند.

ویژگی افراد فاقد اعتماد به نفس
این افراد به تایید دیگران نیاز دارند . آنها از ریسک کردن اجتناب می کنند به این دلیل که از شکست می ترسند. انتظار موفقیت در کارها را از خود ندارند و خود را دست کم میگیرند و اگر به دلیل موفقیت تحسین شوند آن را کوچک تلقی می کنند.

تفاوت میان عزت نفس و اعتماد به نفس

عزت نفس و اعتماد به نفس با یکدیگر مرتبط هستند اما دقیقا شبیه به هم نیستند. اعتماد به نفس بسیار محدودتر از عزت نفس است. اما به طور کلی اعتماد به نفس به عقیده یک فرد نسبت به توانایی ها و استعدادهایش مربوط است. اما عزت نفس به معنای داشتن احساس ارزشمندی و کارایی در مورد خود است.

عزت نفس یعنی ارزیابی احساس خودارزشی و از تجارب مثبت زندگی ریشه می‌گیرد و در خصوصیاتی مانند انعطاف‌پذیری، جسارت و احترام به خود و دیگران نمود می‌یابد. اما اعتماد بنفس یعنی اینکه فرد به توانمندی‌های فردیِ خود باور داشته باشد. اعتماد بنفس در نتیجه‌ انجام موفقیت‌آمیز کاری خاص یا رویارویی پیروزمندانه با چالشی ویژه شکل می‌گیرد و در خصوصیاتی مانند پذیرش مشتاقانه‌ چالش‌ها، مسئولیت‌‌ها و فرصت‌های جدید نمود می‌یابد.

راهکارهایی برای بالا بردن عزت نفس
۱-خودتان را تحقیر و سرزنش نکنید.
۲-پاداش دادن به خود را آغاز کنید.
۳-از جسم خود مواظبت کنید.
۴-به احساسات خود احترام بگذارید.
۵-از مقایسه کردن بپرهیزید.
۶-برای هرچه می خواهید و نیاز دارید کلمه “من” را به کار ببرید.

فردی که عزت نفس بالایی دارد، خودش را مثبت ارزیابی می کند و برخورد مناسبی به نظریات مثبت خود و دیگران دارد. او اشتباهات خود را واقع بینانه می پذیرد و برای اصلاح اشتباهات خود تلاش می کند. همدردی و همدلی فراوانی در این افراد وجود دارد. افراد دارای عزت نفس بالا برای خود ارزش قائلند. این افراد معتقدند که بر جنبه های مختلف زندگی خود کنترل دارند و می توانند به آنچه علاقه و آرزو دارند دست یابند. آنها از آنچه هستند راضی و خشنودند و برای اینکه حس و حال بهتری پیدا کنند، هیچ نیازی به مصرف مواد مخدر یا روی‌‌آوردن به رفتارهای پرخطر نمی‌بینند. چنین افرادی برای اینکه حس خوبی درباره‌ی خودشان پیدا کنند، به عوامل خارجی مانند پُست‌ومقام یا درآمد بالا وابسته نیستند. به خودشان، دیگران و محیط اطراف‌شان احترام می‌گذارند.

انعطاف‌پذیری از جمله خصوصیات بارز افرادی با عزت نفس بالاست. به این معنی که به‌آسانی قادرند خودشان را از ناامیدی‌ها و شکست‌ها بیرون بکشند. چنین افرادی از پیشرفت و تحول استقبال می‌کنند، اهل مدارا هستند و به‌راحتی خشنود می‌شوند. عزت نفس بالا موجب می‌شود فرد راحت‌تر بتواند ببخشد و پذیرای خود و دیگران باشد.

توصیه می شود برای بالا بردن عزت نفس خود از انتقاد دائم به خود بپرهیزید، با خودتان به عنوان فردی ارزشمند رفتار کنید، از دیگران یاری بخواهید و به خود برچسب نزنید.

راهکارهایی برای بالا بردن اعتماد به نفس
۱-گذشته را بپذیرید و آینده را دگرگون کنید.
۲-درباره اهدافتان با خود گفت و گو کنید.
۳-تصمیم گرفتن را تمرین کنید.
۴-نتایجی را که می خواهید مجسم کنید.
۵-در برخی زمینه ها متخصص شوید.

راهکارهای دیگری که برای بالا بردن اعتماد به نفس پیشنهاد می گردد به شرح زیر می باشند:

۱) از زبان بدن‌تان به درستی استفاده کنید

سرتان را بالا بگیرید، صاف بنشینید، به آرامی شانه‌هایتان را عقب ببرید تا در راستای ستون فقرات‌تان قرار بگیرند، شل و ول دست ندهید و وقتی صحبت می‌کنید مستقیما به فرد مقابل‌تان نگاه کنید.

۲) آراسته باشید

وقتی ظاهرتان خوب باشد احساس بهتری نسبت به خودتان خواهید داشت. لباس‌ها و لوازم مناسب انتخاب کنید، زندگی و کارتان را جوری نظم و ترتیب بدهید که در خور شخصیت شما باشد و احساس بهتری نسبت به خودتان پیدا کنید، همه‌ی اینها باعث تقویت اعتماد به نفس شما می‌شود. لباس‌تان باید طوری باشد که موفقیت را نشان بدهد. لوازم شخصی شما نشان‌دهنده‌ی شخصیت‌تان هستند پس در انتخاب‌شان دقت کنید.

۳) جسورانه و جذاب صحبت کنید

یک لحن جسورانه، جذاب و در عین حال مؤدبانه برای صحبت کردن انتخاب کنید تا اعتماد به نفس‌تان را نمایش بدهید. این‌ طوری عزت نفس‌تان بیشتر می‌شود و به خودتان ایمان می‌آورید. برای اینکه جدی به نظر برسید، خیلی هیجان‌زده و عصبی نباشید و زیادی نخندید. اگر مردم حس رهبری را در شما ببینند به صحبت‌هایتان بیشتر توجه می‌کنند.

۴) مثبت فکر کنید، مثبت عمل کنید

انرژی مثبت باعث نتیجه‌ی مثبت هم می‌شود، پس سعی کنید نیمه‌ی پر لیوان را ببینید و به مسائل منفی فکر نکنید. همیشه لبخند بزنید، بخندید و با آدم‌های مثبت معاشرت کنید تا هم خودتان حس بهتری داشته باشید و هم کسانی که دور و برتان هستند. یک دفترچه‌ی یادداشت داشته باشید و هدف‌ها و موفقیت‌های روزانه‌تان را در آن بنویسید. شکرگزاری و رضایت بابت هر کار مثبتی که انجام می‌دهید، باعث تقویت اعتماد به نفس و آرامش درونی شما خواهد شد.

۵) مرد عمل باشید

تقویت اعتماد به نفس فقط به ظاهر خوب نیست، باید خوب هم عمل کنید. در یک مهمانی یا رویداد اجتماعی، با آدم‌هایی که نمی‌شناسید سر صحبت را باز کنید یا کار یا پروژه‌ای را که در حالت عادی برای‌تان ترسناک است، قبول کنید. اعتماد به نفس داشتن را تمرین کنید و مطمئن باشید که خیلی زود عزت نفس جزئی از وجودتان می‌شود. تنبلی و دست روی دست گذاشتن فقط ترس و تردید برای‌تان به همراه می‌آورد، در حالی که اگر عمل کنید، اعتماد به نفس و جرئت‌تان بیشتر می‌شود. به عنوان یک تمرین، ترس‌ها و توانایی‌هایتان را بنویسید. خیلی‌ها به شما می‌گویند روی ضعف‌هایتان کار کنید اما بهتر است روی نقاط قوت‌تان سرمایه‌گذاری کنید و آنها را پرورش بدهید. اگر وقت و انرژی‌تان را وقف نقاط مثبت‌تان بکنید، اعتماد به نفس در وجود‌تان جرقه می‌زند و روز به روز بیشتر می‌شود.

۶)  آماده باشید

همه چیز را در مورد کار، رشته‌ی تحصیلی، هدف‌ها و خلاصه هر چیزی که مسیر زندگی‌تان را به سمت موفقیت هدایت می‌کند یاد بگیرید. قبل از اینکه یک کار را شروع کنید به انتظارها و هدف‌هایتان در انتهای مسیر فکر کنید، اما خیلی بلندپرواز نباشید. هدف‌ها و کارهای بزرگ را به قسمت‌های کوچک و قابل مدیریت تقسیم کنید.

یادتان باشد طولانی‌ترین مسیرها با یک قدم کوچک آغاز می‌شوند و اگر صبور و ثابت‌قدم باشید، می‌توانید به راحتی اعتماد به نفس‌تان را زیاد کنید.

مشاوران و روانشناسان با تجربه مرکز مشاوره موفقیت که یک کلینیک روانشناسی در اصفهان می باشد، به شما مراجعان محترم کمک می کنند تا با شناخت تمام ویژگی های شخصیتی خود، از عزت نفس و اعتماد به نفس بالاتری برخوردار شوید و بتوانید با رضایت بیشتر در مسیر رسیدن به اهداف خود پیش بروید.

مرکز مشاوره موفقیت بهترین مرکز مشاوره تحصیلی اصفهان

مشاوره خانواده، زوج درمانی، مشاوره قبل از ازدواج، مشاوره قبل و بعد از طلاق، مشاوره فردی، مشاوره شغلی و تحصیلی، کلیه خدمات روانپزشکی، مشاوره کودک و نوجوان، بازی درمانی، روان درمانی، نوروفیدبک، مشاوره تغذیه، ارزیابی روانشناختی و ارائه سخنرانی ها و کارگاه های آموزشی عمومی، تخصصی و پژوهشی از جمله فعالیت های مرکز مشاوره موفقیت به عنوان بهترین مرکز مشاوره در اصفهان با بهره مندی از روانشناسان خوب در اصفهان می باشد.